Jak zrealizować praktyki Międzyplony ozime i Wsiewki śródplonowe zgodnie z ekoschematem oraz normami GAEC?
Spełnienie wymogów warunkowości nowej „Zielonej architektury” pozwala na uzyskanie dodatkowych dofinansowań za dobrowolne działania, m.in. ekoschematy. Pełna wysokość dopłat jest możliwa tylko i wyłącznie po spełnieniu tych norm. Normy, które dotyczą obszarów objętych również praktykami Międzyplony i Wsiewki to GAEC 7 i GAEC 8. Wymieniono w nich gatunki roślin (ich mieszanki), które powinny zostać wysiane, a także terminy ich utrzymania. Ponieważ wymogi tych praktyk są wyższe niż wymogi norm, można bez problemu je zrealizować na jednym obszarze.

Według norm GAEC:
- międzyplony ozime muszą tworzyć okrywę co najmniej w okresie od 1 listopada w jednym roku do 15 lutego w roku następnym (po 15 listopada dopuszczalne jest mulczowanie międzyplonów). Poza tym od wysiewu do 15 lutego nie wolno stosować środków ochrony roślin i nie można ich utrzymać jako uprawy głównej na tej samej działce rolnej w kolejnym roku po wysiewie.
- wsiewki muszą być utrzymane przez określony czas (zobacz następne pytanie).

Jeśli zaś chodzi o praktykę w ramach ekoschematu:
- międzyplon musi być mieszanką co najmniej dwóch gatunków roślin ozimych lub jarych (zboża, oleiste, pastewne, bobowate drobno i grubonasienne, miododajne), przy czym nie może to być mieszanka dwóch zbóż
- siewu należy dokonać od 1 lipca do 1 października i utrzymać przynajmniej do 15 lutego następnego roku, po którym został złożony wniosek o dopłatę (po 15 listopada dopuszcza się mulczowanie). Do tego dnia nie wolno również stosować w międzyplonie środków ochrony roślin.

Jak długo należy utrzymać wsiewkę śródplonową?
Wsiewki muszą być utrzymane przynajmniej do wysiewu kolejnej uprawy w plonie głównym albo przez minimum 8 tygodni od zbioru uprawy wskazanej w oświadczeniu oraz uprawiane bez środków ochrony roślin przez czas ich utrzymania. Co ważne, wsiewki mogą być uprawą w plonie głównym w kolejnym roku (w przeciwieństwie do międzyplonów).

Czy w Międzyplonach/wsiewkach można wykonać zabieg talerzowania?
Tak, jeśli zostanie zachowany cel tych praktyk, czyli utrzymanie okrywy roślinnej. W takim przypadku talerzowanie może być równoznaczne z mulczowaniem.

Czy w praktyce Wymieszanie obornika z glebą w ciągu 12 godzin od zastosowania można wykorzystać inne nawozy, np. obornik granulowany?
Za „obornik” w ramach tej praktyki można uznać również obornik granulowany, obornik kurzy i pomiot ptasi. Na ten moment nie kwalifikują się do niej pofermenty ani komposty, jednak w przyszłości może się to zmienić.

Jak wdrożyć praktykę Uproszczone systemy uprawy?
Rolnik może otrzymać punkty za praktykę Uproszczone systemy uprawy jeśli w danym roku kalendarzowym prowadzi uprawę konserwującą bezorkową, czyli:
- nie wykonuje uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych w roku złożenia wniosku o dopłatę
- pozostawi całość resztek pożniwnych w formie mulczu po zbiorze uprawy głównej
- prowadzi rejestr zabiegów agrotechnicznych zgodnie z wzorem ARiMR.

Czy można zebrać słomę z obszaru objętego ekoschematem?
Tak, jest to dopuszczalne.

Czy resztki pożniwne z uprawy bezorkowej mogą stanowić okrywę zimową?
Tak, resztki z rośliny uprawnej mogą być okrywą roślinną na zimę.
Czy w ekoschemacie Uproszczone systemy uprawy można stosować pług dłutowy?
Tak, można stosować pług dłutowy w uproszczonej uprawie.

Do kiedy należy utrzymać mulcz?
Zasady realizacji praktyki Uproszczone systemy uprawy (w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2023 r. – Dz. U. z 2023 r., poz. 493) nie wskazują terminu utrzymania mulczu. Nie wykluczają też wykonania zabiegów agrotechnicznych niezbędnych w uproszczonej uprawie, które mają przygotować glebę pod następne rośliny (w tym zasiew gatunków ozimych).

Czy do praktyki Wymieszanie słomy z glebą można zaliczyć słomę z roślin innych niż zboża?
Tak, uprawy zbóż rzekomych oraz traw na nasiona (czyli wiechlinowatych) są traktowane jak uprawy zbóż. Warunki te spełniają np. gryka, proso, miłka abisyńska, jednak facelia już nie. Jest to zgodne z  definicjami z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2023 r. (Dz. U. z 2023 r., poz. 493).

Czy w ramach ekoschematu Wymieszanie słomy z glebą można wykonać talerzowanie słomy?
Tak, pod warunkiem, że resztki słomy będą widoczne na polu. Normy GAEC 6 zostaną wtedy spełnione.

Co może stanowić okrywę roślinną zgodnie z GAEC 6?
Norma GAEC 6 mówi, że okrywa ochronna gleby musi zostać utrzymana od 1 listopada danego roku do 15 lutego następnego oraz objąć powierzchnię minimum 80% gruntów ornych, które wchodzą w skład gospodarstwa. Okrywę ochronną mogą stanowić ściernisko, resztki pożniwne oraz samosiewy zebranej uprawy. Wymagania te spełniają resztki pożniwne (w formie mulczu lub nie) również po uprawie buraka cukrowego, warzyw, kukurydzy na kiszonkę.

Czym są grunty ugorowane według normy GAEC 8?
Spełnienie warunkowości normy GAEC 8 wymaga zostawienia 4% gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne. Mogą to być grunty ugorowane, na których nie stosuje się środków ochrony roślin ani nie prowadzi produkcji rolnej, wypasu ani koszenia w okresie 1 stycznia – 31 lipca. Nie może być to zatem ugór herbicydowy, jednak przepisy dopuszczają talerzowanie jako zabieg eliminujący chwasty i nie naruszający zakazu produkcji rolnej. Poza tym normę realizują grunty ugorowane z roślinami miododajnymi (oprócz pasiek). Siew roślin miododajnych ma na celu zapewnienie środowiska do żerowania pszczoły miodnej oraz dzikich zapylaczy. Ugorowanie zgodnie z zasadami wymogów nie zmniejsza powierzchni zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego w kontekście obszarów objętych dopłatą.

Czy na gruntach z roślinami miododajnymi można zastosować konserwujące koszenie ugorów?
Rośliny miododajne mogą być chwastami zanieczyszczającymi uprawy, dlatego dopuszczalne jest ich koszenie przed 31 sierpnia zanim wytworzą nasiona. Uznaje się to za zabieg eliminujący chwasty. Jednak rolnik musi pamiętać, że koszenie nie może stać w sprzeczności z zakazem produkcji rolnej oraz celem gruntu ugorowanego z roślinami miododajnymi (zapewnienie środowiska pożytecznego dla owadów, m.in. pszczół i dzikich owadów zapylających).

Terminologia
MRiRW - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Norma GAEC – są to praktyki dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.
ARiMR - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.