Międzyplony - cel, terminy ich wysiewu, liczba gatunków w mieszance, jaki międzyplon pod jaką uprawę, gatunki na międzyplon ścierniskowy i ozimy, zagrożenia ze strony międzyplonu ścierniskowego



Idea uprawy międzyplonów

Międzyplony to dziś wymóg formalny prawodawstwa unijnego. Ich największe wady to stosunkowo duże potrzeby wodne widoczne zwłaszcza w suchszych warunkach i fakt, że trzeba je umiejętnie wpleść w istniejący płodozmian. Jednak umiejętne zarządzanie międzyplonami przyniesie korzyści dla gleby, a o to najbardziej przecież nam chodzi.


Cel wysiewu międzyplonów z punktu widzenia agrotechniki to m.in.:
- dostarczenie glebie masy organicznej do budowy próchnicy
- pobudzenie życia mikrobiologicznego ziemi
- pobranie i następnie udostępnienie roślinom uprawnym składników dla nich niedostępnych
- stabilizacja gleby i jej ochrona przed erozją
- zacienienie ziemi i ograniczenie parowania wody
- poprawa struktury gleby


Termin siewu międzyplonów
Można to ująć krótko: im wcześniej, tym lepiej. Tyczy się to głównie międzyplonów ścierniskowych, które mają tylko kilka tygodni na wzrost na polu pomiędzy roślinami wysiewanymi w plonie głównym. Najlepiej wysiać je zaraz po żniwach, by do kiełkowania wykorzystały pozostałą w wierzchniej warstwie gleby wilgoć. Warto skupić się tu na gatunkach, które szybko nam wyrosną.


Międzyplon ozimy
W przypadku międzyplonów ozimych termin siewu jest późniejszy, ale musi on uwzględniać, że rośliny powinny móc rosnąć około 60-90 dni, w zależności od warunków pogodowych. Wczesny siew oznacza ich wybujały rozwój. Jeśli zakwitną zacznie się ich lignifikacja („drewnienie” tkanek), a to oznacza ich trudniejszą mineralizację w glebie. Rośliny strączkowe jednak znajdujące się w mieszance międzyplonowej najlepiej asymilują azot przed kwitnieniem i w jego trakcie, a ich tkanki nie drewnieją w takim samym stopniu, jak np. u gatunków kapustowatych. Jeśli widzimy, że międzyplon wyrósł już wystarczająco, a pogoda sprzyja dalszemu wzrostowi to zlikwidujmy go, najlepiej broną talerzową, która dobrze wymiesza rośliny z glebą. Brona talerzowa Rolmako SpeedCutter najlepiej sprawdzi się przy płytkim włączaniu międzyplonu w glebę lub dowolna inna brona talerzowa z oferty np. model U693 lub U652. Dla zwiększenia efektu uprawowego maszyny te w wersji półzawieszanej warto wyposażyć do tego zabiegu w wał nożowy pracujący przed sekcją talerzową. Dla bron talerzowych zawieszanych Rolmako przygotowało wariant podwójnego wału nożowego ProCut lub TurboCut montowanego na przedni TUZ. Taka kombinacja narzędzi uprawowych daje optymalny efekt pracy w międzyplonach, podnosi również skuteczność przy obróbce pożniwnej gleby. Takie stanowisko może poczekać na następne zabiegi uprawowe. W przypadku wyrośniętego międzyplonu ozimego, który musi pozostać na polu do wiosny możemy przerwać jego wegetację np. wałem nożowym, który potnie rośliny bez mieszania ich z glebą. Jeśli międzyplon przetrwał zimę, możesz zdecydować się go zniszczyć wczesną wiosną przed kolejnymi uprawami. Upewnij się, że resztki międzyplonu zostały odpowiednio włączone w glebę, aby przyspieszyć ich rozkład i dostarczyć składniki odżywcze do ziemi. Lekka uprawa na głębokość 5cm jest często wystarczająca. W zależności od maszyny i warunków glebowych głębokość może być różna.

Liczba gatunków w mieszance
Standardem są 2-3 gatunki w mieszance. Najlepiej, żeby pochodziły one z różnych grup, np. strączkowe, kapustowate, astrowate czy faceliowate. Można wybrać mieszanki gotowe, których jest sporo na rynku lub stworzyć ją samemu. Przyjmuje się, że jeśli w mieszance znajdują się 2 gatunki roślin, to każdy z nich wysiewa się w połowie normy dla czystego siewu. Podobna zasada dla 3 gatunków – 30% normy czystego siewu danej rośliny.


Jaki gatunek w międzyplonie?
Wszystko zależy od płodozmianu. W płodozmianie z rzepakiem nie powinniśmy siać gatunków kapustowatych, a więc gorczycy czy rzodkwi. Lepiej unikać też słonecznika, który atakowany jest przez zgniliznę twardzikową. W płodozmianie z rzepakiem sprawdzą się rośliny bobowate (najlepiej drobnonasienne nieatakowane przez zgniliznę twardzikową), facelia czy gryka. Jeśli w płodozmianie znajduje się kukurydza to w międzyplonie z powodzeniem można siać odmiany kapustowate i bobowate. W płodozmianie z ziemniakami unikajmy facelii, która może powodować namnażanie wirusów glebowych atakujących ziemniaka. W płodozmianie z burakiem natomiast groźna może być gryka, która nierównomiernie dojrzewa i szybko zaczyna osypywać nasiona, które są źródłem trudnego do zwalczenia wiosną zachwaszczenia. Przy dużym udziale zbóż w płodozmianie unikajmy ich w międzyplonach. Często w gotowych mieszankach znajduje się owies, który jest fitosanitarny jeśli chodzi o choroby, zwłaszcza podstawy źdźbła, ale chętnie zasiedlany jest przez mszyce, które mogą z niego migrować np. na oziminy przenosząc wirusa.


Czym wysiewać międzyplon
Wybierz odpowiednią mieszankę gatunków w zależności od swojego celu (poprawa struktury gleby, wiązanie azotu, walka z chwastami itp.). Wprowadź międzyplony do swojego systemu rotacji upraw, aby uzyskać korzyści z różnorodności gatunków. Użyj specjalistycznych maszyn siewników do siewu międzyplonów, takich jak APV oferowany przez Rolmako z możliwością nadbudowy na dowolną bronę talerzową np. model Rolmako U693, U652 albo kultywator uprawowy np. Rolmako U436 lub U453. Możliwy jest również montaż na przednim TUZ ciągnika. Siewniki te powinny umożliwiać jednocześnie siew i uprawę. Głębokość siewu zależy od gatunku. Dla większości gatunków międzyplonów, takich jak gorczyca czy wyka, zalecana głębokość wynosi od 1 do 3 cm. Należy dostosować głębokość siewu do warunków glebowych i wilgotności. Przed wysiewem międzyplonu należy unikać silnego zagęszczenia gleby oraz starać się nie aplikować herbicydów, które mogą negatywnie wpłynąć na kiełkowanie międzyplonów. Upewnij się, że gleba jest w odpowiedniej kondycji i nie jest zbyt mokra lub sucha.


Międzyplon wyciąga wodę
Nadmierne przesuszenie gleby to największa wada międzyplonów. Międzyplon, który wyrósł na 10 cm potrzebuje do tego około 10-12 l wody/m. Jeśli przetrzymamy go za długo na polu, to może to oznaczać, że wykorzysta on nawet 100 l/m2 wody. „Wyciągniecie” tak sporej ilości wody z gleby oznacza, że jesienią możemy mieć problemy z jej doprawieniem i przygotowaniem stanowiska pod kolejną uprawę (np. zbyt duże zbrylenie warstwy siewnej, co grozi nierównomiernymi wschodami zbóż czy rzepaku).


Podsumowanie
Międzyplony pełnią ważną funkcję w rolnictwie zrównoważonym pomagając w ochronie ziemi, zwiększaniu jej żyzności, poprawie struktury oraz w walce z chwastami. Pamiętaj, że prawidłowe zarządzanie międzyplonami wymaga dostosowania praktyk do lokalnych warunków glebowych, klimatycznych oraz celów gospodarstwa. Warto skonsultować się z lokalnym doradcą rolnym lub specjalistą ds. gleby w celu uzyskania dodatkowych informacji i rekomendacji.


Terminologia
Zgnilizna twardzikowa - jest chorobą odglebową, główne objawy choroby widoczne są przede wszystkim na zewnątrz oraz wewnątrz porażonych roślin w postaci obfitego białego nalotu grzybni, gdzie z czasem dochodzi do rozwoju zarodników przetrwalnikowych.