POWRÓT DO STRONY
ROLMAKO.PL
Pojemność wodna ziemi, od czego zależy, podział porów glebowych, z których porów woda dostępna jest dla roślin
Pojemność wodna gleby
Gleba składa się z 3 faz: stałej, ciekłej i gazowej. Zachowana między nimi odpowiednia równowaga, czyli 50% fazy stałej i po 25% ciekłej i gazowej gwarantują dobry wzrost roślin. Za pojemność wodną konkretnej gleby odpowiada stosunek pomiędzy fazą ciekłą i gazową, bo im więcej powietrza w ziemi, tym mniej wody może ona zatrzymać. Ważna jest także kategoria agronomiczna gleb. Te zawierające więcej drobnych części, czyli pyłów i iłów są w stanie zmagazynować więcej wody, co ma znaczenie w warunkach coraz częściej występujących okresów bezdeszczowych na wiosnę. Zawartość tych najdrobniejszych właśnie frakcji glebowych będzie m.in. decydować o tym, jakie pory będą się w niej znajdować.
Podział porów glebowych
Generalnie rozróżniamy 3 rodzaje, czy też wielkości porów glebowych: makropory, mezopory i mikropory. W pierwszym i ostatnim może znaleźć się woda, która jednak nie będzie dostępna dla roślin. W makroporach następuje szybki odpływ wody, co widać przede wszystkim na glebach lżejszych i rośliny nie zdążą z niej skorzystać. Mówimy wtedy o tzw. odpływie grawitacyjnym. W mikroporach z kolei woda jest na tyle silnie związana, że korzenie nie są w stanie jej stamtąd wydostać.
W różnych glebach procentowy udział poszczególnych porów jest różny. Generalnie w większości gleb występujących w Polsce udział fazy stałej jest podobny i waha się w przedziale 50-60%. Reszta to pory, które są wypełnione powietrzem bądź wodą. Przykładowo w glebie piaszczystej udział porów drobnych najważniejszych z punktu widzenia efektywnego zatrzymywania wody i jej dostępności dla roślin (mezoporów) wynosi około 5%. Najwięcej ich zawiera np. ziemia o dużej zawartości iłu, bo nawet 20%. Im więcej porów średnich, tym mniej wody będzie się mogło znaleźć w porach największych, z których z łatwością ona odpływa. Najwięcej ich będzie na piaskach i w nich najczęściej będzie się znajdować powietrze, najmniej zaś na glebach ciężkich z większą zawartością pyłu i iłu.
Z punktu widzenia rolniczego najważniejszy parametr gleby jeśli chodzi o pojemność wodną to polowa pojemność wodna. Oznacza on stan, w którym gleba jest nasycona wodą po odpłynięciu z niej wody grawitacyjnej, czyli słabo związanej. Taka woda albo spływa z pola, albo przesiąka przez ziemię do drenów. Zazwyczaj taki stan mamy po wiosennych roztopach zakładając oczywiście, że zima była śnieżna.
Pojemność wodna różnych gleb w litrach/m2
Dostępność wody zależy od struktury gleby. Jeśli są w niej zagęszczenia na 15 cm głębokości profilu, to na piasku gliniastym możemy liczyć, że rośliny mają do dyspozycji do 60 l wody. Jeżeli to zagęszczenie będzie na głębokości 30 cm, to dostępna woda dla roślin to do 90 l. Na glebie cięższej, np. na czarnoziemach przy zagęszczeniu występującym na 15 cm rośliny mają do dyspozycji do 120 l wody, a z zagęszczeniem na 30 cm do 170 l wody.
Lepsza pojemność wodna gleby
Poprawienie pojemności wodnej gleby to kluczowy element zarządzania ziemią w rolnictwie. Oto kilka metod, które mogą pomóc w zwiększeniu zdolności gleby do zatrzymywania wody dla roślin:
Zwiększenie zawartości materii organicznej
Kompost:Regularne dodawanie kompostu do gleby wprowadza materię organiczną, która poprawia strukturę ziemi i jej zdolność do zatrzymywania wody.
Zielone nawozy: Uprawy takie jak koniczyna, lucerna czy gorczyca, które są uprawiane, a następnie wymieszane z glebą, dodają organicznego materiału do gleby.
Pokrywa roślinna: Pozostawienie resztek roślinnych na powierzchni gleby pomaga zwiększyć zawartość materii organicznej w ziemi, co poprawia jej zdolność do zatrzymywania wody.
Zarządzanie glebą
Unikanie zagęszczenia: częste prace ziemne i jeżdżenie ciężkim sprzętem po glebie mogą powodować jej zbicie, co zmniejsza pojemność wodną. Należy minimalizować jeżdżenie po ziemi, zwłaszcza gdy jest mokra.
Głęboka uprawa: może pomóc w przerwaniu utwardzonej warstwy gleby, zwiększając przepuszczalność wody i korzystnie wpływając na rozwój korzeni.
Promowanie aktywności dżdżownic: wprowadzenie upraw uproszczonych, które pozwalają dżdżownicom naturalnie pracować na rzecz przewietrzenia gleby i zwiększają jej zdolność do dostępu wody.
Podsumowanie
Pojemność wodna gleby odnosi się do ilości wody, jaką ziemia może przechowywać i udostępniać roślinom. Jest to kluczowy parametr określający zdolność gleby do wspierania roślinności. Poprawa pojemności wodnej ziemi przekłada się nie tylko na większą jej zdolność do wspierania roślin w okresach suszy, ale także na ogólną jakość gleby, zdrowie roślin i potencjalną produktywność.
Terminologia
Pory glebowe – to wolne przestrzenie pomiędzy cząsteczkami gleby, kanaliki i pęknięcia.
Makropory – pory duże - ponad 30 mikrometrów (μm).
Mezopory – pory średniej wielkości - 0,2 - 30 mikrometrów (μm).
Mikropory – pory najdrobniejsze - poniżej 0,2 mikrometra (μm).
μm – jednostka miary mikrometr jedna tysięczna milimetra.
