Mechaniczne zwalczanie chwastów, polityka UE, odchwaszczanie zbóż - ActiVAgro, Matrix, ultra-płytka uprawa sposobem minimalizacji ryzyka zachwaszczenia



Ograniczenie stosowania środków chemicznych ochrony roślin


Unia Europejska od wielu lat podejmuje działania mające na celu ograniczenie stosowania środków chemicznych ochrony roślin w celu ochrony środowiska, zdrowia ludzi oraz bioróżnorodności. Polityka ta opiera się na zasadzie ostrożności, zgodnie z którą jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie, że dany środek może być szkodliwy nawet jeśli nie ma pełnych dowodów naukowych na poparcie tego podejrzenia, działania prewencyjne mogą być podjęte. Rozporządzenie UE w sprawie pestycydów reguluje dopuszczanie środków ochrony roślin na rynek. Wymaga ono dokładnej oceny ryzyka dla zdrowia ludzi i środowiska przed zatwierdzeniem każdego aktywnego składnika. W ramach tego rozporządzenia wprowadzono zasadę substytucji, która zachęca do zastępowania najbardziej niebezpiecznych pestycydów mniej szkodliwymi alternatywami. Wszystko to ma na celu osiągnięcie zrównoważonego stosowania pestycydów w UE poprzez zmniejszenie ryzyka i ich wpływu na zdrowie ludzi i środowisko. Promuje również stosowanie alternatywnych metod i technik, takich jak ultra-płytka uprawa oraz mechaniczne sposoby walki z chwastami. Jest to podejście, które promuje bardziej zrównoważone praktyki rolnicze łącząc różne metody zwalczania szkodników i chorób w tym mechaniczne, z ograniczonym i przemyślanym stosowaniem pestycydów. UE inwestuje w badania i innowacje w celu rozwoju i promocji bardziej zrównoważonych metod ochrony roślin, które są mniej zależne od chemicznych pestycydów. Rolnictwo ekologiczne, które z zasady ogranicza lub wyklucza stosowanie syntetycznych pestycydów jest aktywnie wspierane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE. W związku z tym, że nie używa się chemii nie ma ryzyka tworzenia chwastów odpornych na herbicydy.


Mechaniczne zwalczanie chwastów
Mechaniczne zwalczanie chwastów jest coraz szerzej rekomendowane, a najłatwiej wykonywać je tuż po żniwach. Idea jest następująca: szybka i płytka uprawa dla pobudzania wschodów kolejnych chwastów i samosiewów oraz ograniczenia stosowania herbicydów i ochrony środowiska. Płytka kilkukrotna uprawa niszcząca chwasty jest uzasadniona jeszcze jednym faktem – mniejszym zużyciem paliwa na hektar w porównaniu np. do jednorazowego zabiegu talerzówką czy gruberem pracującym na głębokości 15 cm. Takie rozwiązanie oprócz większego zapotrzebowania na paliwo powoduje też zakopanie nasion chwastów czy samosiewów i ich długie wschody, co wyklucza często kolejne zabiegi mechaniczne niszczące chwasty, na które może nie być czasu.


Ultra-płytka uprawa w walce z chwastami
Warto zacząć ją zaraz po żniwach bez względu na warunki wilgotnościowe panujące na polu. Jeśli jest sucho będzie ona trudniejsza do wykonania i mniej efektywna, jednak już po pierwszym zabiegu będą wschodzić chwasty i samosiewy. Ocenia się, że każdy kolejny płytki zabieg mechaniczny stymuluje do wschodów od kilku do kilkudziesięciu procent znajdujących się w glebie nasion (w zależności przede wszystkim od warunków wilgotnościowych). Wykonując zatem kilka zabiegów pożniwnych jesteśmy w stanie w dużym stopniu zredukować glebowy bank nasion zdolnych do skiełkowania i będących źródłem zachwaszczenia dla upraw.


Maszyny do ultra-płytkiej uprawy zwalczające zachwaszczenie
Do płytkiej uprawy możemy wykorzystać zwykłą talerzówkę, ale praca nią na głębokość np. 5 cm będzie możliwa jeśli gleba będzie wilgotna. W suchych warunkach może nie być to możliwe zwłaszcza lżejszymi, zawieszanymi maszynami. Duże talerze mogą niedostatecznie agresywnie oddziaływać na glebę i dawać niezadowalający efekt pobudzania chwastów do wschodów. W promowany trend ultra-płytkiej uprawy wpisują się przede wszystkim:
- brony mulczujące, np. Rolmako SpringExpert - służy do rozprowadzania słomy na polu, mieszania gleby na głębokości 2–3 cm i przerywania parowania wody, dzięki niewielkiemu zapotrzebowaniu na moc jest bardzo wydajna
- wały nożowe, np. TurboCut i ProCut - szczególnie polecane do rozdrabniania grubszych resztek pożniwnych, np. po kukurydzy, mieszają glebę na 2–4 cm i również mają wysoką wydajność pracy, jeśli posiada się ciągnik z przednim TUZ-em to na nim można zawiesić wał nożowy, a na tylnym TUZ np. talerzówkę, która wymiesza resztki pożniwne z ziemią
- talerzówki z talerzami falistymi, np. Rolmako SpeedCutter z talerzami o małej średnicy, które podczas pracy obracają się szybciej niż w tradycyjnej talerzówce, pozwala to na agresywniejsze oddziaływanie na glebę na mniejszej głębokości


Każda uprawa pod innym kątem
Każdy kolejny zabieg w ultra-płytkiej uprawie najlepiej wykonać pod innym kątem do poprzedniego. Pozwoli to na lepszą dystrybucję słomy i resztek po polu i podcięcie całego ścierniska. Z kolejnymi zabiegami nie czekajmy zbyt długo, aby chwasty i samosiewy nie wyrastały zbyt mocno. Trudniej będzie je wymieszać z glebą, a dodatkowo będą one wyciągać z niej wodę – 10–12 l/m2 na każde 10 cm wysokości roślin.


Zwalczanie chwastów po siewie
Możliwa jest także mechaniczna walka z chwastami już po założeniu uprawy. Predysponowane są do niej przede wszystkim zboża, ale możliwa jest ona także przed wschodami innych gatunków, np. bobowatych, kukurydzy, słonecznika czy ziemniaków. W tym celu można zastosować np. bronę chwastownik czy bronę rotacyjną: - brona chwastownik np. ActiVAgro posiada zęby cieńsze niż w bronie mulczującej, których praca jest mniej intensywna, ale wystarczająca do wyciągania z gleby młodych chwastów, może być użyty do zwalczania chwastów np. w zbożach w fazie krzewienia, kiedy rośliny są wytrzymałe i w minimalnym stopniu narażone na uszkodzenie przez bronę


- brona rotacyjna np. Matrix, która ma elementy robocze w postaci gwiazdy, pracują one na głębokości maksymalnie 4 cm, maszyna może być wykorzystywana do międzyrzędowego odchwaszczania mechanicznego, ale też chociażby do niwelowania zaskorupienia gleby, podobnie jak brona chwastownik może być użyta w fazie krzewienia zbóż


Podsumowanie
Mechaniczne zwalczanie chwastów stało się bardziej popularne w odpowiedzi na rosnące obawy dotyczące nadmiernej chemizacji rolnictwa oraz pojawienie się chwastów odpornych na herbicydy. Mechaniczne metody są również korzystne dla środowiska i zdrowia ludzi, ponieważ nie polegają na chemicznych środkach ochrony roślin. Ultra-płytka uprawa i inne techniki mogą pomóc w minimalizacji ryzyka zachwaszczenia. Kluczem do skutecznego mechanicznego zwalczania chwastów jest połączenie różnych technik w odpowiedzi na specyficzne warunki każdego pola. Ważne jest również regularne monitorowanie pola, aby szybko reagować na pojawienie się chwastów i dostosowywać praktyki zarządzania w miarę potrzeb.