Blog




Zmiany w normach GAEC 6 i 7 – do kiedy trzeba utrzymać okrywę i międzyplony?



Normy GAEC, czyli dobrej kultury rolnej z ochroną środowiska, są ważnym elementem Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2023-2027. Spełnienie tych norm (podstawowego poziomu zielonej architektury zwanego warunkowością) to warunek konieczny do uzyskania płatności bezpośrednich i obszarowych w ramach II filaru WPR. Jednak bywa, że Ministerstwo Rolnictwa zmienia te podstawowe wymogi – niektóre przepisy ulegają zaostrzeniu, a od innych się odchodzi. Pod koniec roku 2023 właśnie tak się stało z GAEC 6 i 7. Jakie najważniejsze zmiany dotyczą tych norm?







GAEC 6: Minimalna pokrywa glebowa w najbardziej newralgicznych okresach – nowe terminy



Norma GAEC 6 wymaga, żeby utrzymać okrywę ochronną gleby od 1 listopada danego roku do 15 lutego roku następnego na minimum 80% gruntów należących do gospodarstwa. Dodatkowo należy zapewnić okrywę po zbiorach wcześnie zbieranych roślin (zbóż, rzepaku i rzepiku) od dnia zbioru plonu głównego do 15 października. To wzmocnienie normy, dzięki któremu gleba ma mieć zagwarantowaną ochronę w okresach letnim i wczesnojesiennym, w których do tej pory była narażona na degradację.






Normę GAEC 6 spełniają: - okrywa roślinna (uprawy ozime, trawy na gruntach ornych, międzyplony ozime, wsiewki, rośliny bobowate drobnonasienne oraz ich mieszanki z trawami)
- pozostawione na polu ściernisko
- pozostawione resztki pożniwne
- samosiewy zebranej uprawy
- mulcz
- ugór zielony.






Zapewnienie okrywy glebowej w tych dwóch okresach (od zbioru do 15 października oraz od 1 listopada do 15 lutego) ma na celu zabezpieczenie ziemi przed erozją i działaniem niekorzystnych warunków zewnętrznych, a także utratą materii organicznej gleby. Ma to również ograniczyć spływanie nawozów i związków biogennych do wód, czyli ich zanieczyszczanie.






Wyłączenia z normy GAEC 6



Korzystną zmianą dla rolników są zwolnienia z normy GAEC 6. Objęły one uprawy późno zbierane (czyli po 15 października), po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych. Należą do nich: - rośliny okopowe (cykoria korzeniowa, brukiew, burak cukrowy i pastewny, marchew, pietruszka, ziemniak) - kukurydza na ziarno - uprawy na gruntach ornych pod osłonami - warzywa kapustne (kapusty: głowiasta biała, czerwona, włoska, brukselska, kalafior, brokuł, jarmuż), a także por, szparag, rabarbar i chrzan pospolity - rośliny zielarskie (arcydzięgiel litwor, czosnek niedźwiedzi, glistnik jaskółcze ziele, kozłek lekarski, różeniec górski, szczodrak krokoszowaty).






Jak tę zmianę w uchwale uzasadnia Komitet Monitorujący? Uprawy te zostały wyłączone, ponieważ ze względu na długi okres wegetacji długotrwale chronią glebę oraz wykorzystują składniki pokarmowe zabezpieczając ziemię przed ich utratą. Zazwyczaj po zbiorze tych roślin pozostaje zbyt mało czasu na wysianie poplonu, międzyplonu albo oziminy w plonie głównym. Poza tym niekorzystne warunki pogodowe (jesienne deszcze) i problemy z wjechaniem maszyną na pole sprawiają, że siew staje się utrudniony. Dodatkowo pojawia się ryzyko przemarznięcia wschodów.





Z kolei wyłączenie kukurydzy wiąże się z brakiem możliwości zastosowania działań ochronnych po zbiorze, ponieważ konieczne jest zachowanie terminów zabiegów agrotechnicznych. Chodzi przede wszystkim o kwestie fitosanitarne, m.in. zwalczenie lub zapobieganie pojawieniu się w uprawach szkodników kukurydzy (najgroźniejszej omacnicy prosowianki, ale też rolnic, drutowców, pędraków, leni i łokasi garbatki).









Larwy omacnicy prosowianki zimują na łodygach i resztkach pożniwnych kukurydzy. Wykonanie zabiegu rozdrabniania resztek pożniwnych, czyli mulczowania (z wykorzystaniem mulczera lub brony talerzowej) połączonego z orką zimową pozwala na ograniczenie występowania tego szkodnika poniżej progu szkodliwości ekonomicznej. Brona mulczowa SpringExpert bardzo dokładnie rozdrabnia słomę i żerujące w niej gąsienice, natomiast orka zimowa przykrywająca pozostałe resztki ogranicza szanse przeżycia larw.







Norma GAEC 7: Zmianowanie i dywersyfikacja upraw na gruntach ornych, a może tylko zmianowanie?



Norma GAEC 7 zakładała, że na gruntach ornych należy prowadzić co najmniej 3 uprawy. Uprawa główna miała stanowić nie więcej niż 65% gruntów, a dwie pozostałe – łącznie nie więcej niż 90% (to wymóg dywersyfikacji). Zmianowanie zaś polega na zmianie upraw co najmniej raz w roku na poziomie działek rolnych (oprócz upraw wieloletnich, traw i innych zielnych roślin pastewnych, ugorów) oraz odpowiednim zarządzaniu uprawami wtórnymi.






Ministerstwo Rolnictwa proponuje jednak odstąpienie od wymogu dywersyfikacji. Ma to być zgodne z załącznikiem III do rozporządzenia (UE) 2021/2115, który wymaga od krajów członkowskich stosowania zmianowania. Dla rolników oznaczałoby to konieczność prowadzenia innej uprawy w plonie głównym (w odniesieniu do plonu w roku poprzednim) na minimum 40% gruntów ornych. Wysiane na danej działce rolnej międzyplonu ozimego, ścierniskowego lub wsiewki śródplonowej z zachowaniem odpowiednich terminów ich utrzymania miałoby spełnić wymogi normy GAEC 7.






Poza tym taką samą uprawę w plonie głównym na wszystkich gruntach ornych gospodarstwa należy utrzymywać nie dłużej niż 3 lata. Nie dotyczy to upraw dobrze wpływających na poprawę i zachowanie potencjału gleby (m.in. roślin bobowatych, traw i innych roślin zielnych pastewnych, roślin bobowatych drobnonasiennych w mieszance z trawami, gruntów ugorowych i upraw wieloletnich). Ministerstwo Rolnictwa proponuje również odstąpienie od tych zasad w przypadku upraw kukurydzy.






Doprecyzowanie terminów utrzymania międzyplonu ścierniskowego w GAEC 7



Propozycja MR zakłada, że spełnienie wymogów warunkowości nastąpi na działce rolnej, na której utrzymano międzyplon (ścierniskowy lub ozimy albo wsiewkę śródplonową) po zbiorze plonu głównego przez minimum 8 tygodni od: - terminu wysiewu (międzyplon) - terminu zbioru uprawy (wsiewka śródplonowa).






Z czego wynikają zmiany w normach GAEC 6 i 7?



Propozycje zmian do Krajowego Planu Strategicznego można raz do roku zgłaszać Komisji Europejskiej. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prosi określone instytucje o przeanalizowanie różnych przypadków, np. konkretnych upraw lub regionów w Polsce, a także uwarunkowań klimatycznych. Przedstawiciele MR śledzą też sposoby wdrażania tych norm w innych państwach, jak również zachęcają do zgłaszania propozycji zmian i ekspertyz.






Prośbę o wprowadzenie korekt zgłaszał m.in. rzecznik prasowy Polskiego Związku Producentów Roślin Zbożowych z powodu niezgodności uprawy zgodnie z normą GAEC 6 w gospodarstwach stosujących Metodykę uprawy kukurydzy w Integrowanej Produkcji Roślin na rok 2023 nakazującej jesienną orkę. Związkowcy podkreślali, że wszelkie nowe rozwiązania powinny być zgodne z cyklami zachodzącymi w przyrodzie, życiem biologicznym w glebie, a także organizacją pracy w gospodarstwach. Chodzi o ograniczanie kosztów przy jednoczesnej poprawie plonowania i jakości zbiorów.






MR bierze pod uwagę wszystkie te czynniki, dlatego co jakiś czas należy się spodziewać coraz to nowych korekt w normach zielonej architektury. Warto jednak pamiętać, że korekty muszą zostać zaaprobowane przez Komisję Europejską.






Terminologia



Związki biogenne - związki azotu i fosforu powodujące wzrost żyzności i zwiększonej produktywności biologicznej, co w konsekwencji prowadzi do starzenia się rzek i jezior, tzn. ich zarastania, wypłycania i przekształcania się w torfowisko.
Łokaś garbatek - jest szkodnikiem z rodziny biegaczowatych, występującym przede wszystkim w rejonach upraw zbóż – pszenicy, jęczmienia, żyta i w mniejszym stopniu owsa. Szkodliwe są zarówno larwy, jak i osobniki dorosłe łokasia garbatka.
Rolnice - mogą występować praktycznie przez cały okres wegetacji w różnych uprawach: zbożach, kukurydzy, rzepaku, ziemniaków, buraka cukrowego oraz roślin strączkowych. Placowe wypadanie roślin uprawnych jest sygnałem do rozpoczęcia lustracji pod kątem obecności tego szkodnika na plantacji.
Omacnica prosowianka - w formie dorosłej to nocny motyl, który zimuje w glebie jako gąsienica. Wiosną wylęgają się larwy, które szukają liści kukurydzy, aby złożyć jaja. Najpoważniejsze szkody powoduje żerowanie omacnicy wewnątrz łodyg i kolb kukurydzy.
Lenie - szkodniki należące do rodziny leniowatych (Bibionidae) są znane i spotykane sporadycznie na roślinach uprawnych, ale po raz pierwszy, po wieloletniej przerwie, w niektórych rejonach kraju stwierdzono ich masowe występowanie. Obserwowany w 2004 r. brak wschodów zbóż jarych był spowodowany m.in. występowaniem tych szkodników.



Artykuły powiązane


Polecane artykuły